Enkele indrukken van de opgraving naast de kerk in Middenbeemster

Leden van het HGB hebben zich in ruime mate opgegeven voor in het totaal vier bezichtigingen van de opgraving van het kerkhof op de zuidzijde van de kerkterp waar straks begonnen wordt met nieuwbouw voor een gemeenschapscentrum.

In week vijf van de opgraving hebben we met eigen ogen gezien hoe zo’n 20 studenten twee aan twee bezig zijn het veld graflaag voor graflaag voorzichtig af te graven, de in het algemeen goed geconserveerde skeletten ‘bloot’ te leggen, in te meten, te fotograferen en uiteindelijk in gelabelde plastic dozen te doen. Deze dozen worden tijdelijk hier in de polder opgeslagen maar zullen na afronding van de opgraving naar het instituut voor fysische antropologie van de Rijksuniversiteit Leiden worden vervoerd voor nader onderzoek.

Voordat de bezoekers aan de rand van de opgraving kwamen te staan kregen zij eerst een buitengewoon boeiend hoorcollege van de wetenschappelijk leider van de opgraving, de Leidse archeoloog Dr Menno Hoogland, specialist in de archeologie van menselijk botmateriaal. Het is altijd een bijzondere ervaring een vakman met bevlogenheid over zijn vakgebied te horen vertellen, zeker als hij daarbij uit zo’n knekelkist met een fraaie plastic demonstratieset een schedel, dijbeen of bekken haalt en aanschouwelijk onderwijs geeft over groei, sexeverschillen, en andere bijzonderheden waaraan de onderzoekers veel kunnen aflezen over de lichamelijke en sociale achtergronden van de overledenen. Aandoenlijk is het hem te horen vertellen over de kennelijk grote zuigelingen- en kindersterfte die op dit kerkhof zichtbaar wordt. Bijna spannend wordt het als Dr Hoogland de geheimen van tanden en kiezen onthult.

Wat deze opgraving tot een wetenschappelijk zeer interessante gebeurtenis maakt is dat het hier een groot aantal skeletten betreft van een plattelandsbevolking die in een beperkte tijdspanne (ca. 1618 tot 1867) begraven is geworden. De meeste opgravingen van skeletten gebeuren in steden, met bevolking van veel gevarieerdere achtergrond, niet zelden ook van ouder datum. Omdat hier de oudste skeletten echt op de klei liggen mag worden aangenomen dat het hier om personen gaat die ook in de vroegste periode van de net drooggelegde Beemster zijn gestorven en begraven. De onderzoekers zijn naast allerlei fysieke kenmerken o.a. ook zeer geïnteresseerd in de herkomst van deze mensen, hun leefwijze (bijv. voedingspatronen) en hun beroepen. Dat betekent dat er ook gegraven moet worden in de archieven: begraafboeken en andere kerkelijke registers zulen naar verwachting licht werpen op het dagelijks leven van velen die mogelijk de voorouders zijn geweest van heel wat nu levende Beemsterlingen. Verschillende bezoekers hebben dan ook gevolg gegeven aan de oproep om op te schrijven welke voorouders op dit kerkhof begraven liggen. Ook al lijken de skeletten naamloos te zijn en blijven, via dit soort aanvullend onderzoek kan uiteindelijk een buitengewoon interessant beeld van 2,5 eeuw Beemster bevolking worden samengesteld.

Als u als HGB-lid nog niet hebt ingeschreven voor een excursie, dan is er nog voor zo’n 10 personen ruimte op woensdag 20 juli (start 13.30 uur) of op vrijdag 22 juli (start 11.00 uur). Wel eerst opgeven via V.Falger@gmail.com waar ook heel graag achtergrondinformatie over uw voorfamilie op deze bijzondere begraafplaats in ontvangst wordt genomen.

Tot slot een hartelijk woord van dank aan de leiding van de Protestantse Gemeente Beemster die het HGB toestond deze bezichtiging te organiseren en uiteraard aan allen die deze opgraving feitelijk doen. Aan de vooravond van 2012 kijken we letterlijk terug tot op de bodem van de Beemster geschiedenis!

Tekst: V.S.E. Falger.

Meer informatie: www.humanosteoarchaeology.com.