Op het erf van Agrarisch Museum Westerhem staat een werkende gasbroninstallatie met het hierbij behorende boenhok en een pleetje. De installatie is op zaterdag 26 april 2008 in gebruik genomen. Het zal zeer waarschijnlijk de laatste zijn die in Noord-Holland gerealiseerd is.
Een stukje geschiedenis
Dat er “brandbaar water” onder de Noordhollandse polders zat, was al eeuwenlang bekend. Het gas werd gevormd in het pleistocene
tijdperk en is dus geologisch jong: ruwweg één tot twee miljoen jaar. (Het Gronings aardgas, ook methaan, is 300 miljoen jaar oud.)
Wouter Sluis, een boer in de Beemster, ging er mee experimenteren. Jan Lankelma, zijn vriend en technicus maakte een installatie, waarop de eerste lampen brandden. In 1895 slaagden zij er in de nieuwe energiebron te exploiteren en maakten het zo voor het eerst bruikbaar licht op het platteland mogelijk.
Binnen een paar jaar waren er in de Beemster zeker twintig gezinnen die van het nieuwe gaslicht profiteerden. Tussen de wereldoorlogen waren het er in deze polder meer dan 800. In 1950 bevonden zich in de Beemster 816 gasbronnen (11,3 per ha). Nu zijn dat er in heel Noord-Holland nog ong. 50, waarvan nog ongeveer 10 in de Beemster in gebruik zijn. Op brongas kan worden gekookt, gedoucht, er kan een lamp op branden en zelfs kachel gestookt.
Hoe een gasbroninstallatie werkt
Een houten pijp steekt ongeveer dertig meter diep in de grond. Daardoor komt methaan, opgelost in water, vanzelf naar boven. Het water wordt over een paddestoelvormige sproeier geleid zodat het gas van het water wordt gescheiden. Het gas blijft achter onder de ketel en wordt via een gasleiding de woning in geleid. Het koude water, dat met het gas naar boven komt is ong. 8º Celsius. Het wordt via het boenhok afgevoerd naar de sloot en kann daar nog worden gebruikt voor het reinigen van me
lkgerei en het koelen van melk. Vroeger werd dit koude water in een bak in het boenhok geleid en diende als koeling voor de melk.
Locatie
Het Agrarisch Museum Westerhem, die misschien wel de spannendste boerderij van de Beemster is, is natuurlijk heel trots op deze attractie. Het verwacht dat er veel bezoeker geïnteresseerd zullen zijn in deze energiewinning. De installatie staat aan de slootkant langs het Kerkhoflaantje. Maar het is natuurlijker veel leuker om het museum te bezoeken, waar de medewerkers hierover alles kunnen vertellen en laten zien. Het museum bezit een rijke verzameling van brongasattributen.